ضریب شدت حوادث چیست؟

حوادث محیط كاری ممكن است موجب خسارات مالی و جانی به انسان، محيط زيست و همچنين اتلاف زمان و هزينه شود. به منظور كاهش این حوادث، سيستم مديريت بهداشت، ايمنى و محيط زيست (HSE) ايجاد گرديد. با توجه به اينکه هدف اصلی از بررسی حادثه، پيشگيری مي باشد نه يافتن مقصر و مالمت كردن افراد، با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده در بررسی حادثه،

ميتوان از بروز اتفاقات مشابه و يا حوادث خطرناک تر پيشگيری نمود. در اين مقاله شما را با شاخص های ارزيابی كمی حوادث آشنا می نماییم و همچنین شاخص هاى عملكردى ايمنى تمامی مشاغل مورد بررسى قرار خواهد گرفت.

تعریف حادثه

بر طبق نظریات ارائه شده در دایره المعارف سازمان بین المللی کار، حادثه عبارت است از یک اتفاق پیش بینی نشده و دور از انتظار که موجب صدمه و آسیب گردد.

طبق ماده 60 قانون تامین اجتماعی، حادثه ناشی از کار عبارت است از حادثه ای که به سبب انجام وظیفه و حین آن، برای بیمه شده اتفاق می افتد. مقصود از هنگام انجام وظیفه، تمامی اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه، موسسات وابسته، ساختمان ها و محوطه آن مشغول کار باشد. یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه سازمان مامور به انجام مسئاماتی شود.

ضمناً تمامی اوقات رفت و آمد بیمه شده از منزل به سازمان و بالعکس جزء این اوقات محسوب می شود.

شاخص های ارزيابی حوادث

به منظور حفاظت نیروی انسانی نیاز است که سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست HSE که متکی بر اصل "پیشگیری از وقوع حادثه" می باشد، در پروژه ها اعمال شود. هدف از این بخش بررسی تفاوت و ارتباط شاخص های ارزیابی حوادث می باشد.

ضریب تکرار حادثه AFR-Accident Frequency Rate

ضریب تکرار حادثه، بیانگر تعداد حوادث متلف وقت (منجر به از دست رفتن زمان کاری) به وقوع پيوسته در يک مدت مشخص (ماهيانه - ساليانه) به ازای يک ميليون ساعت كار می باشد.

نحوه محاسبه

الف)

طبق نظر سازمان بین المللی کار ILO)) و موسسه استاندارد ملی آمریکا، میزان ازدیاد حوادث برابر با تعداد حوادث ضرب در یک میلیون تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران می باشد.

(تعداد حوادث در مدت مشخص) ×1000000

___________________________________ =AFR

جمع کل ساعات مفید کار کارگران در مدت مشخص

نکته: موسسه استاندارد ملی آمریکا، ضریب یک میلیون ساعت کاری را برای سازمان های دارای 500 کارگر و بالاتر پیشنهاد نموده است.

ب)

بر طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا (OSHA)، میزان ازدیاد حوادث برابر با تعداد حوادث ضرب در دویست هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران می باشد.

نکته: سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا، ضریب 200 هزار را برای سازمان هایی که زیر 100 نفر کارگر دارند پیشنهاد می کند.

(تعداد حوادث در مدت مشخص) ×200000

____________________________________ =AFR

جمع کل ساعات مفید کار کارگران در مدت مشخص

نکته: در تنظیم آمار و محاسبه ضریب تکرار حادثه، منظور از تعداد کارگران آسیب دیده، افرادی هستند که دست کم 24 ساعت تحت درمان یا استراحت بوده اند.

تفسیر AFR

عدد حاصل از فرمول های بالا که با نام ضریب تکرار حادثه شناخته می شود، به این معناست که در مدت مشخص (منظور مدت زمان مشخصی است که تعداد حوادث آن را در فرمول قرار دادیم) به ازای یک میلیون ساعت کاری (یا 200 هزار ساعت کار) این تعداد حادثه رخ داده است.

معیار مقایسه ای

به عقیده متخصصان ایمنی و حفاظت، در صورتی که ضریب تکرار حادثه در سازمانی بین 0 تا 10 باشد، آن سازمان از نظر رعایت اصول ایمنی عملکرد درستی داشته است.

ضریب شدت حادثه ASR-Accident Severity Rate

ضریب شدت حادثه نشانگر تعداد روزهای کاری تلف شده می باشد.

نحوه محاسبه

الف)

طبق نظریه سازمان بین المللی کار ILO))، ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به سبب حادثه، در یک مدت مشخص ضرب در هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران در همان مدت مشخص به دست می آید.

(روزهای تلف شده به سبب حادثه در مدت مشخص) ×1000

­­_____________________________________________ =ASR

جمع کل ساعات مفید کار کارگران در همان مدت مشخص

ب)

طبق نظریه انجمن آمریکایی بررسی حوادث، ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به سبب حادثه در یک مدت مشخص ضرب در یک میلیون تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید اشخاص در آن مدت مشخص بدست می آید.

(روزهای تلف شده به سبب حادثه در مدت مشخص) ×1000000

_____________________________________________ =ASR

جمع کل ساعات مفید کار کارگران در همان مدت مشخص

ج)

طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت آمریکا (OSHA)، ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به سبب حادثه در یک مدت مشخص ضرب در دویست هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران در همان مدت مشخص بدست می آید.

(تعداد روزهای تلف شده به سبب حادثه در مدت مشخص) ×200000

________________________________________________ =ASR

جمع کل ساعات مفید کار کارگران در همان مدت مشخص

تفسیر ASR

عدد به دست آمده از فرمول های بالا که به عنوان ضریب شدت حادثه شناخته می شود، به این معنا است که در مدت زمان مشخص به ازای هر 1000 ساعت کار (یا طبق فرمول انجمن آمریکایی بررسی حادثه، یک میلیون و طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت آمریکا، دویست هزار) کل آن سازمان این مقدار روز توقف تولید داشته است.

نکته: برای هر نوع از کار افتادگی یا آسیب، تعداد روزهای مشخصی در نظر گرفته شده است. که بایستی به جداول مربوطه مراجعه نمود. همچنین برطبق نظر کنفرانس بین المللی آمارگران، در سال 1974 روزهای تلف شده مربوط به فوت هر کارگر معادل 7500 روز بوده است.

معیار مقایسه ای

به عقیده متخصصان ایمنی و حفاظت صنعتی، در صورتی که ضریب شدت حادثه در سازمانی زیر 1 باشد، آن سازمان از نظر رعایت اصول ایمنی عملکرد درستی داشته است.

ضریب میزان شیوع حوادث منجر به فوت FIR-Fatal Incident Rate

از سوی سازمان بین المللی کار، برای سازمان هایی که به دلیل نبود اطلاعات کافی، محاسبه ضریب تکرار و ضریب شدت حادثه مقدور نمی باشد، محاسبه این میزان پیشنهاد شده است.

(تعداد حوادث در مدت مشخص) ×1000

________________________________ =FIR

حد متوسط کارگران در معرض خطر در مدت مشخص

نحوه محاسبه

مجموع حوادث در مدت مشخص ضرب در هزار، تقسیم بر حد متوسط کارگران در معرض خطر در همان مدت مشخص

تفسیر FIR

عدد حاصل از فرمول بالا که میزان بروز حادثه شناخته می شود، به معنای این است که به ازای هزار ساعت کاری از مجموع کارکنان در یک سازمان چند نفر آن ها دچار حادثه شده اند و وقوع حادثه در سازمان به ازای هزار ساعت کاری تا چه اندازه شایع است.

شدت تکرار حادثه FSI- Frequency Severity Indicator

ضریب تکرار حادثه و ضریب شدت حادثه به تنهایی برای مقایسه عملکرد وضعیت ایمنی و بهداشت یک سازمان کافی نیست. بنابراین در بررسی مقایسه ای از شاخص شدت تکرار حادثه استفاده می شود که حاصل ترکیب ضریب شدت حادثه و ضریب تکرار حادثه می باشد.

نحوه محاسبه FSI

جذر تکرار حادثه در شدت حادثه تقسیم بر هزار

تفسیر FSI

عدد حاصل از فرمول بالا نشان دهنده آن است که به ازای هر هزار ساعت کاری، مضرب شدت و تکرار حادثه چه تغییراتی داشته اند. به عبارت دیگر تغییرات هر یک از این اعداد را در هم ضرب نموده و اثر این تغییرات را نشان می دهد.

بدین معنی که ممکن است در یک ماه شاخص تکرار حادثه عدد بالایی باشد. اما چون میزان استراحت حاصل از حوادث کم بوده، شدت حادثه عدد کمی بوده است. در این صورت شاخص تکرار حادثه به تنهایی نمی تواند معیار درستی برای نشان دادن وضعیت ایمنی در آن ماه باشد و بهتر است شاخصی متشکل از شدت و تکرار را به عنوان معیار انتخاب نموده و به تفسیر آن بپردازیم.

برای نمونه در ماهی که تعداد حوادث کم است و عدد تکرار حادثه عدد پائینی باشد، ممکن است حادثه فوت یا نقص عضوی به وقوع پیوندد و منجر به افزایش حاصل ضریب شدت حادثه در آن ماه شده باشد.

پس برای نشان دادن بهتر وضعیت ایمنی در آن ماه شایسته است از شاخص شدت تکرار حادثه استفاده شود.

معیار مقایسه ای

به عقیده متخصصان ایمنی، در صورتی که ضریب تکرار شدت حادثه در محیط کاری زیر 0.1 باشد، آن سازمان از نظر رعایت اصول ایمنی عملکرد درستی داشته است.

حرف آخر

روزانه هزاران حادثه در سطح جهان رخ ميدهد. اشتباهات كارگران، تجهيزات قدیمی و خارج از رده، بی توجهی کارفرمایان و محيط كاری نامناسب و... از علل اصلی بروز حوادث ميباشند. در صورت وجود هرگونه پرسش در رابطه با شاخص های ضریب حوادث و تفسیر آن ها، میتوانید پرسش خود را در بخش نظرات ثبت کنید تا در اسرع وقت بررسی شود.